Τόμος 2 (1984) – Τεύχος 3 – Άρθρο 5 – Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση – Volume 2 (1984) – Issue 3 – Article 5 – Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Administration des Medicaments par Voie Ρercυtanee

^{Τμήμα Επιστημονικής Πληροφόρησης}

2: 230-243 (1984)

PHARMAKON-Press: Epitheorese Klin. Farmakol. Farmakokinet.

2: 230-243 (1984)

Μέχρι τις αρχές του αιώνα μας το δέρμα θεωρούνταν πρακτικά αδιαπέραστο από τις χημι­κές ουσίες. Ο Schwenkenbecker, όμως, το 1904 απέδειξε ότι λιποδιαλυτά μόρια και αέρια μπορεί να το διαπεράσουν (1). Από τότε έχει διαπιστω­θεί η απορρόφηση διαμέσου του δέρματος πο­λυάριθμων φαρμάκων και τοξικών ουσιών, του­λάχιστον σε μικρές ποσότητες. Ειδικότερα, τα τε­λευταία 30 χρόνια, με την πρόοδο που σημειώθηκε στη φυσιοπαθολογία του δέρματος και με τη χρησιμοποίηση μορίων επισημασμένων με ρα­διενεργά ισότοπα για ποσοτικούς προσδιορι­σμούς σε βιολογικά υλικά δραστικών ουσιών σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις οι γνώσεις μας πά­νω στην απορρόφηση φαρμάκων από το δέρμα έχουν σημαντικά διευρυνθεί (2).

Σαν απορρόφηση από το δέρμα θεωρείται η δίοδος φαρμάκων, και γενικά χημικών ουσιών, από το εξωτερικό περιβάλλον, διαμέσου των διά­φορων στοιβάδων του δέρματος και του εξωκυτ­τάριου μέσου, μέχρι το αίμα (3). Αυτή αποτελεί ένα πολύπλοκο φαινόμενο, καθόσο κάθε στοιβά­δα έχει τη δική της σύσταση και συμπεριφέρε­ται κατά συνέπεια διαφορετικά στη δίοδο δια­μέσου της ενός φαρμάκου.

Η δερματική οδός χορήγησης φαρμάκων χρη­σιμοποιείται για ορισμένες μορφές, όπως είναι σι αλοιφές, τα αιωρήματα, τα γαλακτώματα, τα δια­λύματα για πλύσεις, τα επιχρίσματα και ορισμένα άλλα δερματολογικά παρασκευάσματα με τοπική κυρίως χρήση.

Η θεραπευτική δράση των δερματολογικών παρασκευασμάτων εκδηλώνεται είτε στην επιφά­νεια του δέρματος χωρίς διείσδυση της δραστι­κής ουσίας διαμέσου των στοιβάδων του (π.χ. περίπτωση αντισηπτικών), είτε στο επίπεδο των στοιβάδων του οπότε απαιτείται προηγούμενη απορρόφησή της (περίπτωση π.χ. κορτικοειδών, αντιισταμινικών, καλλυντικών κτλ.), δηλαδή η δράση τους είναι τοπική. Πολλά, όμως, φάρμακα, όταν εφαρμόζονται πάνω στην επιφάνεια του δέρματος, απορροφούνται σημαντικά και μπαί­νουν στη γενική κυκλοφορία και ιδιαίτερα σε περίπτωση κάλυψης της επιφανείας με πολυαιθυ­λένιο. Η είσοδος αυτή της δραστικής ουσίας στη γενική κυκλοφορία σπάνια χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για θεραπευτικούς σκοπούς (π.χ. περί­πτωση αλοιφής νιτρογλυκερίνης) (3), ενώ συχνά είναι η αιτία για την εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών, που είναι πιο έντονες όταν το παρα­σκεύασμα εφαρμόζεται σε μη φυσιολογικό δέρ­μα.

La peau est une barriere physiologique importante qui isole l’organisme des agressίons du milieu exterieur et le protege de la deperdition de ses constituants. L’absorption percutanee des medicaments applίques sur la peau sous forme de pommades, de lotions ou d’autres preperatίons est un phenomene complexe.

1. Schwenkenbecker, A.: Des Absorptions vernioger der Haut. Arc. Anat. Physiol.: 121 (1904)
2. Montagna, W., Freedberg, I.M. eds.: Advances in Biolo­gy of Skin, Special issue on cutaneous biology, 1950-­1975. J. Invest. Dermatol. 67: 1 (1976)
3. Carlier, J.: Les derives nitres par voie percutanee. Med. et Hyg. 640: 2741 (1982)
4. Rothman, I.S.: Percutaneous absorption. In: Physiology and Biochemistry of the Skin. The University of Chica­go Press, p. 26, Chicago, 1954
5. Montagna, W.: The Structure and Function of the Skin. Academic Press, New York, 1974