Τόμος 29 (2011) – Τεύχος 3 – Άρθρο 4 – Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση – Volume 29 (2011) – Issue 3 – Article 4 – Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Τίτλος – Title

Μετφορμίνη και Καρκίνος: Συστηματική Ανασκόπηση μέσα από την Υπάρχουσα Βιβλιογραφία στις Ηλεκτρονικές Βάσεις MEDLINE και SCOPUS

Metformin and Cancer: Systemic Review of Data Available in the Electronic Bases of MEDLINE and SCOPUS

Συγγραφέας – Author

Νικόλαος Κακαλέτσης1, Αγγελική Γιαννούλη2, Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη3

1Ιατρός, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών, Ιατρική Σχολή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονίκη, Ελλάς
2Ειδικευόμενη Ιατρός Παθολογικής Ανατομικής, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Θεαγένειο, Θεσσαλονίκη, Ελλάς
3Αναισθησιολόγος, Καθηγήτρια Φαρμακολογίας, Α’ Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονίκη, Ελλάς

 

 

Nikolaos Kakaletsis1, Aggeliki Giannouli2, Maria Myronidou-Tzouveleki1

1A’ Laboratory of Pharmacology, Medical School, Aristotle University, Thessaloniki, Greece
2Laboratory of Pathology, Theagenion Anticancer Hospital, Thessaloniki, Greece

Παραπομπή – Citation

Κακαλέτσης,Ν., Γιαννούλη,Α., Μυρωνίδου-Τζουβελέκη,Μ. : Μετφορμίνη και Καρκίνος: Συστηματική Ανασκόπηση μέσα από την Υπάρχουσα Βιβλιογραφία στις Ηλεκτρονικές Βάσεις MEDLINE και SCOPUS, Επιθεώρηση Κλιν. Φαρμακολ. Φαρμακοκινητ. 29: 201-209 (2011)

Kakaletsis,N., Giannouli,A., Myronidou-Tzouveleki,M. : Metformin and Cancer: Systemic Review of Data Available in the Electronic Bases of MEDLINE and SCOPUS, Epitheorese Klin. Farmakol. Farmakokinet. 29: 201-209 (2011)

Ημερομηνία Δημοσιευσης – Publication Date
1 Νοεμβρίου 2011 – 2011-11-01
Γλώσσα Πλήρους Κειμένου –
Full Text Language

Ελληνικά – Greek

Παραγγελία – Αγορά –
Order – Buy
Ηλεκτρονική Μορφή: pdf (15 €)
Digital Type: pdf (15 €)
pharmakonpress[at]pharmakonpress[.]gr
Λέξεις κλειδιά – Keywords
Υδροχλωρική μετφορμίνη, σακχαρώδης διαβήτης, καρκίνος, ιατρική βασισμένη στην τεκμηρίωση
Metformin, diabetes mellitus, cancer, evidence based medicine
Λοιποί Όροι – Other Terms

Μελέτη Επισκόπισης

Review Article

Περίληψη – Summary

Προσφάτως, αρκετοί ερευνητές έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην μελέτη της σχέσεως που υφίσταται μεταξύ του σακχαρώδους διαβήτη και του καρκίνου. Πολλές, κυρίως επιδημιολογικές μελέτες, στο πλαίσιο αυτού του ενδιαφέροντος, προσδίδουν στη μετφορμίνη αντικαρκινική δράση. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η μετφορμίνη είναι ένα από τα κυριότερα φάρμακα κατά του διαβήτη τύπου 2 και της αναφαινόμενης καινούριας της δράσης, θεωρήθηκε σκόπιμο να γίνει μία ανασκόπηση των δεδομένων που υπάρχουν για το θέμα αυτό. Η αναζήτηση των άρθρων έγινε μέσα από τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων SCOPUS και MEDLINE, από τις οποίες, μετά την αφαίρεση των διπλοεγγραφών, προέκυψαν 110 άρθρα. Από αυτά, απομονώθηκαν τα άρθρα ανασκόπησης, 12 στο σύνολο, τα οποία, σχεδόν όλα, είχαν ημερομηνία έκδοσης το 2010. Επιπλέον, εντοπίστηκαν 20 άρθρα, ανεξαρτήτως του τύπου τους, με ημερομηνία έκδοσης το 2011. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας ως κριτήρια τον impact factor του περιοδικού δημοσίευσης των άρθρων και την διαθεσιμότητα περίληψης καταλήξαμε σε 26 συνολικά άρθρα, από τα οποία τα 9 ήταν καταχωρημένα ως συστηματικές ανασκοπήσεις και τα υπόλοιπα 17 ήταν τα πιο πρόσφατα. Για την ανασκόπηση αυτή χρησιμοποιήθηκαν οι περιλήψεις, ώστε να παρακαμφθεί ο σκόπελος της γλώσσας δημοσίευσης, αρχικά από τα άρθρα ανασκόπησης και στη συνέχεια από άρθρα με την τελευταία χρονικά πληροφορία, που αφορούσε το συγκεκριμένο θέμα. Από τη μελέτη των περιλήψεων των άρθρων αυτών προκύπτει ότι, από επιδημιολογικά κυρίως δεδομένα, η χρήση της μετφορμίνης σχετίζεται με αντικαρκινική δράση σε διαβητικούς τύπου 2, είτε άμεσα, είτε ως συμπληρωματικός παράγοντας με την εφαρμοζόμενη χημειοθεραπεία. Ως κυριότεροι μηχανισμοί αυτής της δράσης, θεωρούνται η μείωση της υπερινσουλιναιμίας και η ενεργοποίηση της AMP-ενεργοποιούμενης πρωτεϊνικής κινάσης (AMPK). Η αντικαρκινική δράση της μετφορμίνης, παρόλα αυτά, αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό, μέχρι την ολοκλήρωση αντίστοιχων κλινικών δοκιμών που διερευνούν το θέμα.

Recently, several researchers have turned their interest to the study of the relation between diabetes and cancer. Many, particularly epidemiological studies, propose that metformin has also anticancer effects. The fact that metformin is a widely used therapy against type 2 diabetes, was the motive for us to review all the available data concerning this issue. Studies were identified by electronic searches in SCOPUS and MEDLINE. After excluding duplicates, we obtained 110 articles, from which we isolated the review articles, 12 in total. Almost all of them were published in 2010. Furthermore, we identified 20 articles, regardless their type, published in 2011. In the end, 26 articles constituted the material for this review (9 systematic reviews and 17 articles published in 2011), using the criteria of the impact factor of the article’s journal and the availability of summary. Using data from the abstracts of all these articles, we concluded that mainly epidemiological data, suggest that the intake of metformin is associated with anticancer effects in type 2 diabetic patients, either directly or as an adjuvant to the applied chemotherapy. The main mechanism of this action is thought to be the reduction of hyperinsulinemia and the activation of AMP-activated protein kinase (AMPK). However, we should deal with metformin’s anticancer effects skeptically, until the prospective clinical trials which investigate the subject are completed.

Αναφορές – References
1. Boyle P., Bernard L.: World Cancer Report 2008 [article online]. Cedex, France: World Health Organization, International Agency for Research on Cancer; (2008). Available at: http://www.iarc.fr/en/publications/pdfs-online/wcr/index.php. Accessed May 1, 2011

2. International Diabetes Federation: IDF Diabetes Atlas [article online]. 4th ed, Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; (2009). Available at: www. diabetesatlas.org. Accessed May 1, 2011

3. Centers for Disease Control and Prevention. National Diabetes Fact Sheet: General Information and National Estimates on Diabetes in the United States, 2007 [article online]. Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention, 2008
Available at: http://www.cdc.gov/diabetes/pubs/pdf/ndfs_2007.pdf. Accessed May 1, 2011

4. Giovannucci E., Harlan D.M., Archer M.C., Bergenstal R.M., Gapstur S.M., Habel L.A., Pollak M., Regensteiner J.G., Yee D.: Diabetes and Cancer: A Consensus Report. CA Cancer J. Clin, 60: 207-221 (2010)

5. Straughan J.L.: Focus on metformin – a major cardio-vascular medication, ‘diabesity – the biggest epidemic in human history’. Cardiovasc. J. Afr. 18: 331-333 (2007)

6. Gottlieb B., Auld W.H.R.: Metformin in treatment of diabetes mellitus. BMJ 10: 681-682 (1962)

7. Καραμήτσος Δ.Θ.: Διαβητολογία. Κεφάλαιο 6, Θεραπεία του Σακχαρώδη Διαβήτη, σελ. 242-248. Εκδόσεις Σιώκης, Αθήνα, 2009

8. Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων. Εθνικό Συνταγολόγιο 2007, σελ. 367-368. Εκδόσεις ΕΟΦ, Αθήνα, 2007

9. Greenhalgh T.: How to read a paper: the basics of evidence-based medicine. 4th ed, Chapter 2, Searching the literature, pp. 15-30, Wiley-Blackwell Publishing, West Sussex, 2010

10. Moher D., Liberati A., Tetzlaff J., Altman D.G.: The Prisma Group. Methods of systematic reviews and meta-analysis: Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA Statement. J. Clin. Epidemiol. 62: 1006-1012 (2009)

11. McFarland M.S., Cripps R.: Diabetes mellitus and increased risk of cancer: Focus on metformin and the insulin analogs. Pharmacotherapy 30: 1159-1178 (2010)

12. Gonzalez-Angulo A.M., Meric-Bernstam F.: Metformin: A therapeutic opportunity in breast cancer. Clin. Cancer Res. 16: 1695-1700 (2010)

13. Papanas N., Maltezos E., Mikhailidis D.P.: Metformin and cancer: Licence to heal? Expert. Opin. Invest. Drugs 19: 913-917 (2010)

14. Sahra I.B., Marchand-Brustel Y.L., Tanti J., Bost F.: Metformin in cancer therapy: A new perspective for an old antidiabetic drug? Mol. Cancer Ther. 9: 1092-1099 (2010)

15. Jalving M., Gietema J.A., Lefrandt J.D., Jong S.D., Reyners A.K.L., Gans R.O.B., et al.: Metformin: Taking away the candy for cancer? Eur. J. Cancer 46: 2369-2380 (2010)

16. Cufí S., Vazquez-Martin A., Oliveras-Ferraros C., Martin-Castillo B., Joven J., Menendez J.A.: Metformin against TGFβ-induced epithelial-to-mesenchymal transition (EMT): From cancer stem cells to aging-associated fibrosis. Cell Cycle 9: 4461-4468 (2010)

17. Wysocki P.J., Wierusz-Wysocka B.: Obesity, hyperin-sulinemia and breast cancer: Novel targets and a novel role for metformin. Expert. Rev. Mol. Diagn. 10: 509-519 (2010)

18. Vázquez-Martín A., Oliveras-Ferraros C., del Barco S., Martín-Castillo B., Menéndez J.A.: mTOR inhibitors and the anti-diabetic biguanide metformin: new insights into the molecular management of breast cancer resistance to the HER2 tyrosine kinase inhibitor lapatinib (Tykerb). Clin. Transl. Oncol. 11: 455-459 (2009)

19. Martin-Castillo B., Vazquez-Martin A. Oliveras-Ferraros C., Menendez J.A.: Metformin and cancer: Doses, mechanisms and the dandelion and hormetic phenomena. Cell Cycle 9: 1057-1064 (2010)

20. Yang X., So W.Y., Ma R.C.W., Kong A.P.S., Man H.L., Yu L., et al.: Low HDL cholesterol, metformin use, and cancer risk in type 2 diabetes: The Hong Kong diabetes registry. Diabetes Care 34: 375-380 (2011)

21. Lee M., Hsu C., Wahlqvist M.L., Tsai H., Chang Y., Huang Y.: Type 2 diabetes increases and metformin reduces total, colorectal, liver and pancreatic cancer incidences in Taiwanese: A representative population prospective cohort study of 800,000 individuals. BMC Cancer 11: (2011)

22. Bosco J.L.F., Antonsen S., Sorensen H.T., Pedersen L., Lash T.L.: Metformin and incident breast cancer among diabetic women: A population-based case-control study in Denmark. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 20: 101-111 (2011)

23. Colquhoun A., Venier N., Vandersluis A., Fleshner N., Pollak M., Klotz L., et al.: Utilizing metformin to enhance the efficacy of androgen deprivation therapy in the treatment of prostate cancer. J. Urol. 185: 293 (2011)

24. Rattan R., Giri S., Hartmann L.C., Shridhar V.: Met-formin attenuates ovarian cancer cell growth in an AMP-kinase dispensable manner. J. Cell. Mol. Med. 15: 166-178 (2011)

25. Oliveras-Ferraros C., Cufi S., Vazquez-Martin A., Torres-Garcia V.Z., Barco S.D., Martin-Castillo B., et al.: Micro(mi)RNA expression profile of breast cancer epithelial cells treated with the antidiabetic drug metformin: Induction of the tumor suppressor miRNA let-7a and suppression of the TGF(beta)-induced oncomiR miRNA-181a. Cell Cycle 10: 1144-1151 (2011)

26. Vazquez-Martin A., Oliveras-Ferraros C., Cufí S., Del Barco S., Martin-Castillo B., Lopez-Bonet E., et al.: The antidiabetic drug metformin suppresses the metastasis-associated protein CD24 in MDA-MB-468 triple-negative breast cancer cells. Oncol. Rep. 25: 135-140 (2011)

27. Yasmeen A., Beauchamp M., Piura E., Segal E., Pollak M., Gotlieb W.H.: Induction of apoptosis by metformin in epithelial ovarian cancer: Involvement of the Bcl-2 family proteins. Gynecol. Oncol. 121: 492-498 (2011)

28. Monami M., Colombi C., Balzi D., Dicembrini I., Giannini S., Melani C., et al.: Metformin and cancer occurrence in insulin-treated type 2 diabetic patients. Diabetes Care 34: 129-131 (2011)

29. Biernacka K.M., Holly J.M.P., Uzoh C., Gillatt D., Persad R., Perks C.M.: Metformin counter-acts hyper-glycaemia induced chemoresistance of prostate cancer cells. Eur. Urol. 10 (Suppl.): 293-294 (2011)

30. Colquhoun A., Venier N., Vandersluis A., Fleshner N., Pollak M., Klotz L., et al.: Utilizing metformin as a radio-sensitizing agent in the treatment of prostate cancer. J. Urol. 185: 296 (2011)

31. Goodwin P.J., Stambolic V., Lemieux J., Chen B.E., Parulekar W.R., Gelmon K.A., et al.: Evaluation of metformin in early breast cancer: A modification of the traditional paradigm for clinical testing of anti-cancer agents. Breast Cancer Res. Treat. 126: 215-220 (2011)

32. Dowling R.J.O., Goodwin P.J., Stambolic V.: Under-standing the benefit of metformin use in cancer treatment. BMC Medicine 9: 33 (2011)

33. Kourelis T.V., Siegel R.D.: Metformin and cancer: new applications for an old drug. Med. Oncol.: [Article in Press], (2011)

34. Azoulay L., Dell’Aniello S., Gagnon B., Pollak M., Suissa S.: Metformin and the incidence of prostate cancer in patients with type 2 diabetes. Cancer Epidemiol. Bio-markers Prev. 20: 337-344 (2011)

35. Janjetovic K., Vucicevic L., Misirkic M., Vilimanovich U., Tovilovic G., Zogovic N., et al.: Metformin reduces cisplatin-mediated apoptotic death of cancer cells through AMPK-independent activation of Akt. Eur. J. Pharmacol. 651: 41-50 (2011)
36. Berstein L.M., Boyarkina M.P., Teslenko S.Y.: Familial diabetes is associated with reduced risk of cancer in diabetic patients: a possible role for metformin. Med. Oncol. [Article in Press], (2011)

Online ISSN 1011-6575

Άρθρα Δημοσιευμένα σε αυτό το Περιοδικό Καταχωρούνται στα:
Chemical Abstracts

Elsevier’s Bibliographic Databases: Scopus, EMBASE, EMBiology, Elsevier BIOBASE
SCImago Journal and Country Rank Factor

Articles published in this Journal are Indexed or Abstracted in:
• Chemical Abstracts
• Elsevier’s Bibliographic Databases: Scopus, EMBASE, EMBiology, Elsevier BIOBASE
SCImago Journal and Country Rank Factor

Άρθρα Δημοσιευμένα στην Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση
Articles Published in Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Συντακτικη Επιτροπή-Editorial Board

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ – ANNUAL SUBSCRIPTION
Γλώσσα Πλήρους Κειμένου –
Full Text Language
Ελληνικά – Greek
Παραγγελία – Αγορά –
Order – Buy
pharmakonpress[at]pharmakonpress[.]gr
pharmakonpress[at]pharmakonpress[.]gr

 

Προσθέστε στους σελιδοδείκτες το μόνιμο σύνδεσμο.

Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.