Τόμος 21 (2003) – Τεύχος 2+2Σ – Άρθρο 7 – Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση – Volume 21 (2003) – Issue 2+2Σ – Article 7 – Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Σοφία Κωστούδη, Χαρίκλεια Κουτούση, Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη

^{Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονίκη, Ελλάς}

Sofia Kostoudi, Chariklia Koutousi, Maria Mironidou-Tzouveleki

Department of Pharmacology, Medical School, Aristotle University, Thessaloniki, Greece

2. Wolfgang F., Eike M., Klaus P.: The Relief of Pain, An Ana­lytical View of the Advantages and Disadvantages of Modern Pain Management., Εκδ. Hoechst, σ. 6-15, 1986

3. Peter N.R. Usherwood et F. Vincent: Systèmes Nerveux, organizations nerveuses et influx nerveux, σ. 9-12

4. John C. Liebeskind: Φυσιολογικοί μηχανισμοί αναστολής του πόνου, Δελτίο πληροφοριών, Υπηρεσία Ενημέρωσης της MERCK SHARP & DOHME, Φύλλο 42^ο, σ.1-6 (1983)

5. Αργυριάδου Ε., Παπαζιώγας Β., Παρλαπάνη Α.: Προληπτική αναλγησία: Μία νέα προσέγγιση στην αντιμετώπιση του μετεγχειρητικού πόνου. Επιστημονική Επετηρίδα Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ 27: 71-76 (2000)

6. http://www.anaesthetist.com/icu/pain/pain3.htm

7. Beers R., Basset E.: Mechanisms of Pain and Analgesic Compounds. Pain Mechanisms: Theoretical Approaches (Mel­zack R., Dennis S., eds). Pp. 185-193, Raven Press, New York, 1979

8. Beers R., Basset E.: Mechanisms of Pain and Analgesic Compounds. Contribution of Research on Acupunctural and Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation to the under­standing of Pain Mechanisms and Pain Relief (Chapman R., ed.). Pp. 71-84, Raven Press, New York, 1979

9. http://www.asahq.org/PublicEducation/pain_manage.html

10. http://www.ans-mecal.com/patients/TreatmentOptions/ TreatmentOptionsChronPain.html

11. Soulairac A.: Les mécanismes de la douleur, Εκδ. Roussel, σ. 25-33

12. L’ acupuncture. La médecine Chinoise, σ.14-28 (1996)

13. Τσούρας Σ.: Μαθήματα Ιστορίας της Ιατρικής, Προϊστορική-Αρχαία και Μεσαιωνική Ιατρική, τόμος Α’, Εκδ. Παρατηρητής, σ. 48-53, 1980

14. Μαρκέτος Σ.: Εικονογραφημένη Ιστορία της Ιατρικής, Εκδ. Ζήτα, σ. 14-17, 1993

15. Βασιλάκος Δ: Ο βελονισμός & οι εφαρμογές του σήμερα. Εναλλακτική Ιατρική, Ιατρική του σήμερα 31: 20-24

16. http://www.acupunctureguide.com/treatment.htm

17. Knardahl S., Elam M., Olausson B., Wallin G.: Sympathetic nerve activity after acupuncture in humans. Pain 75: 19-25 (1998)

18. Tavola T., Gala C., Conte G., Invernizzi G.: Traditional Chinese acupuncture in tension-type headache: a controlled study. Pain 48: 325-329 (1992)

19. Καραλής Σ.: Φυσικές θεραπείες από την Ανατολή. Η Καθημερινή: 44-45 (1997)

20. Δρίτσας Σ., Χούπας Π.: Εναλλακτική Ιατρική: Μια πραγματικότητα με αποτέλεσμα μύθου; Ιατρικό Βήμα 48: 30-31 (1996)

21. Πεντόγαλος Γ.: Εισαγωγή στην Ιστορία της Ιατρικής (1983)

22. Jaubert A.: Recherche et développment en Chine. La Recherche 11: 339-349 (1971)

23. Hyodo M., Manaka Y., Urquart I., Viel E.: L’ anesthésie par acupuncture. La Recherche 28: 941-948 (1972)

24. Martindale D.: Εναλλακτική Ιατρική, Βελονισμός, Το μαγικό τσίμπημα. Το Βήμα: 13-15 (2001)

25. La médecine Chinoise. Une conception globale de la santé. La médecine Chinoise: 73-75 (1996)

26. Bing Z., Cesselin F., Bourgoin S., Clot A.M., Hamon M., Le Bars D.: Acupuncture-like stimulation induces a heterosegmental release of Met-enkephalin-like material in the rat spinal cord. Pain 47: 71-77 (1991)

27. Σκάρπα Ν., Γεωργά Α.: 4^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Περιοχικής Αναισθησίας, Θεραπείας Πόνου και Εναλλακτικής Ιατρικής. Ιατρικό Βήμα 76 (2001)

28. Wall P., Melzack R.: The Textbook of Pain, Acupuncture and related forms of folk medicine. Pp. 691-700 Churchill, Livingstone, 1984

29. Γκιάλα Μ.: Αναισθησιολογία, Επείγουσα και Εντατική Ιατρική, Αντιμετώπιση του πόνου. Εκδ. University Studio Press, σ. 291-299, 1998

30. Lacouture J.: La médecine Mao Tsé-toung. La Recherche 23: 421-422 (1972)

31. Καραβής Μ.: Βελονισμός: Ενδείξεις για δράση στα αγγεία. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 6: 22 (2002)

32. Γιαννούτσου Κ.: Βελονισμός. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 5: 31 (2002)

33. Lee P., Andersen T., Modell J., Saga S.: Treatment of Chronic Pain With Acupuncture. JAMA 232: 1133-1135 (1975)

34. Ο βελονισμός στο χρόνιο αυχενικό πόνο. Pharma News 103 (2002)

35. Irnich D et al.: Randomised trial of acupuncture compared with conventional massage and ″sham″ laser acupuncture for treatment of chronic neck pain. BMJ 322: 1574-1578 (2001)

36. Βασιλάκος Δ.: Ο Βελονισμός στην Αντιμετώπιση του Πόνου. Θέματα Αναισθησιολογίας και Εντατικής Ιατρικής 8: 99-105 (1994)

37. Βελώνη Ρ.: Εναλλακτικές θεραπείες. 10 Εναλλακτικές θεραπείες και τα μυστικά τους. Vita 65: 108-118 (2002)

38. http://health.yahoo.com/health/Alternative_Medicine/Alternative_Therapies/Acupu-cture/

39. Wall P., Melzack R.: The Textbook of Pain, Transcutaneous electrical nerve stimulation, vibration and acupuncture as pain-relieving measures (Hansson P, Lundeberg T., eds). Pp. 1341-1351, Churchill, Livingstone, 1999

40. Mc Pherson H., Thomas K., Walters S., Fitter M.: The New York acupuncture safety study: prospective survey of 34000 treatments by traditional acupuncturists. BMJ 323: 486-487 (2001)

41. White A., Hayhoe S., Hart A., Ernst E.: Adverse events following acupuncture: prospective survey of 32000 consultations with doctors and physiotherapists. BMJ 323: 485-486 (2001)

42. Vickers A., Wilson P., Kleiijnen J.: Acupuncture. Qual. Saf. Health Care 11: 92-97 (2002)

43. Ernst E., White A.: Life-threatening adverse reactions after acupuncture? A systematic review. Pain 71: 123-126 (1997)

44. Ronald Melzack: The puzzle of Pain. Pp. 185-190, Penguin Education, 1973

45. Acupuncture and Opioids, TRENDS in Pharmacological Sciences, Vol.22 No.8, pp. 400-401 (2001)

46. http://www.care.gr/enc/physiotherapy/topic/?id=19

47. http://www.stat.washington.edu/TALARIA/LS4.2.3.1.html

48. Wolfgang F., Eike M., Klaus P.: The Relief of Pain, An Analytical View of the Advantages and Disadvantages of Modern Pain Management. Hoechst, pp.88-91, 1986

49. Κουφογιάννης Δ., Μολυβδά-Αθανασοπούλου Ε., Σιούντας Α., Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου Α., Ψαρράκος Κ.: Ιατρική Φυσική, τ. Β΄, σ. 178-179, Εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997

50. http://www.microforce.gr/tens.html

51. Ishimaru K., Kawakita K., Sakita M.: Analgesic effects induced by TENS and electroacupuncture with different types of stimulating electrodes on deep tissues in human subjects. Pain 63: 181-187 (1995)

52. Johnson M.I., Hajela V.K., Ashton C.H., Thompson J.W.: The effects of auricular transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) on experimental pain threshold and autonomic function in healthy subjects. Pain 46: 337-342 (1991)

53. http://www.logos.gr/alternativegr/TENSISAGOGI.html

54. http://www.logos.gr/logoseng/ALTERNATIVENG/HLISAGOGI.html

55. http://www.masters.com.au/what_TENS.htm

56. Cooperman A., Hall B., Mikalacki K., Hardy R., Sadar E.: Use of Transcutaneous Electrical Stimulation in the control of postoperative pain. Am. J. Surg. 133: 185-187 (1977)

57. Garrison D., Foreman R.: Decreased activity of spontaneous and noxiously evoked dorsal horn cells during transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS). Pain 58: 309-315 (1994)

58. Graff-Radford S., Reeves J., Baker R., Chiu D.: Effects of transcutaneous electrical nerve stimulation on myofascial pain and trigger point sensitivity. Pain 37: 1-5 (1989)

59. Smith C.M., Guralnick M.S., Gelfand M.M., Jeans M.E.: The effects of transcutaneous electrical nerve stimulation on post-cesarean pain. Pain 27: 181-193 (1986)

60. Mannheimer C., Carlsson C.A., Vedin A., Wilhelmsson C.: Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) in angina pectoris. Pain 26: 291-300 (1986)

61. Woolf C.J.: Transcutaneous electrical nerve stimulation and the reaction to experimental pain in human subjects. Pain 7: 115-127 (1979)

62. Mannheimer C., Carlsson C.A.: The analgesic effect of transcutaneous electrical nerve stimulation (TNS) in patients with rheumatoid arthritis. A comparative study of different pulse patterns. Pain 6: 329-334 (1979)

63. Thorsteinsson G., Stonnington H.H., Stillwell G.K., Elveback L.R.: Transcutaneous electrical nerve stimulation: a double-blind trial of its efficacy for pain. Arch. Phys. Med. Rehabil. 58: 8-13 (1977)

64. Fried T., Johnson R., McCracken W.: Transcutaneous electrical nerve stimulation: its role in the control of chronic pain. Arch. Phys. Med. Rehabil. 65: 228-231 (1984)

65. Roberts H.J.: Transcutaneous electrical nerve stimulation in the symptomatic management of thrombophlebitis. Angiology 30: 249-256 (1979)

66. Lander J., Fowler-Kerry S.: TENS for children’s procedural pain. Pain 52: 209-216 (1993)

67. Σαραφίδης Κ., Δρόσου–Αγακίδου Β.: Ο πόνος και η αντιμετώπισή του στη νεογνική ηλικία. Παιδιατρική Βορείου Ελλάδος 13: 305-315 (2001)

68. Craig J., Cunningham M., Walsh D., Baxter D., Allen J.: Lack of effect of transcutaneous electrical nerve stimulation upon experimentally induced delayed onset muscle soreness in humans. Pain 67: 285-289 (1996)

69. P.M.H. Pike: Transcutaneous Electrical Stimulation, Its use in the management of postoperative pain. Anaesthesia 3: 165-171 (1978)

70. Fields H.: Pain, McGraw-Hill Book Company, σ. 307-329

71. http://www.spinecenteronline.com/sg_prcds/drsl.html

72. http://www.spinecenteronline.com/n_srg.html

73. http://www.ans-medical.com/patients/Neurostimulation/WhatIsIt.html

74. http://www.pallidotomy.com/deep_brain_stimulation.html

75. Ghoname E., White P., Ahmed H., Hamza M., Craig W., Noe C.: Percutaneous electrical nerve stimulation: an alternative to TENS in the management of sciatica. Pain 83: 193-199 (1999)

76. http://www.focusnewsletter.org/placebo.htm

77. Όλα είναι στο μυαλό μας… Τι απέδειξαν πειράματα με ψευδοφάρμακα και ένα τεστ μαθηματικών. Η Καθημερινή (2002)

78. Fields H.L., Levine J.D.: Placebo analgesia- a role for endorphins? Trends in Neuroscience 7:271-273 (1984)

79. Watts G.: Εναλλακτική Ιατρική. Το απόλυτο τίποτε που θεραπεύει! Το Βήμα: 10-12 (2001)

80. Levine J.D., Gordon N.C., Bornstein J.C., Fields H.L.: Role of pain in placebo analgesia. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 76: 3528-3531 (1979)

81. Grevert P., Albert L.H., Goldstein A.: Partial antagonism of placebo analgesia by naloxone. Pain 16: 129-143 (1983)

82. Levine J.D., Gordon N.C., Fields H.L.: The mechanism of placebo analgesia. Lancet 23: 654-657 (1978)

83. Goodwin J.S., Goodwin J.M., Vogel A.V.: Knowledge and use of placebos by house officers and nurses. Ann. Intern. Med. 91: 106-110 (1979)

84. http://www.nytimes.com/library/magazine/home/20000109mag-talbot7.html

85. http://skepdic.com/placebo.html

86. Dodes J.: The Mysterious Placebo. Skeptical Inquirer (1997)

87. Placebo effect? TRENDS in Pharmacological Sciences 22(7): 342 (2001)

88. http://care.flash.gr/mag/topic/?id=3861

89. Wall P., Melzack R.: The Textbook of Pain. P. 1094, Churchill, Livingstone, 1999

90. http://www.hypnosis.org.uk/whatis.htm

91. Παπαζιώγας Θ.: Ιστορία της Χειρουργικής. σ.30-32, 37, 38,157, Εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη (1981)

92. Kiernan B., Dane J., Phillips L., Price D.: Hypnotic analgesia reduces R-III nociceptive reflex: further evidence concerning the multifactorial nature of hypnotic analgesia. Pain 60: 39-47 (1995)

93. http://www.hypnosis.com/trance/hypnofaq.html

94. http://www.hypnotherapy.gr/endeijeis.htm

95. http://www.hypnocenter.com/pain_managing.htm

96. http://www.hypnotherapy.gr/antendeijeis.htm

97. http://www.hypnotherapy.gr/faq.htm

98. http://www.biofeedback.org/What.html

99. http://health.yahoo.com/health/Alternative_Medicine/Alternative_Therapies/Biofeedback/

100. Zaichkowsky L.D., Kamen R.: Biofeedback and meditation: effects on muscle tension and locus of control. Percept. Mot. Skills 46: 955-958 (1978)

101. http://www.biofeedback.org/Uses.html

102. http://www.guidedimageryinc.com/guided.html

103. Δρίτσας Α.: Η μουσική θεραπεύει στις εντατικές μονάδες. Η Καθημερινή: 18-19 (2002)

104. Δρίτσας Α.: Εναλλακτική Ιατρική, Τα θαύματα του μαγικού αυλού. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 7: 20-22 (2002)

105. Δρίτσας Α.: Εναλλακτική Ιατρική, Το έμβρυο ακούει μουσική. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 11: 8-9 (2002)

106. Εγχειρήσεις μετά μουσικής, Υγείαν Έχετε, Ελευθεροτυπία: 3 (1992)

107. Η μουσική ως φάρμακο, διάλεξη και συναυλία την Τετάρτη στο Μέγαρο. Η Καθημερινή (2002)

108. Κοψαχείλης Σ.:, Η μουσικοθεραπεία στην Αρχαία Ελλάδα, Αριστοτέλης και μουσικοθεραπεία και η σύγχρονη πορεία της επιστήμης Τα μουσικο-ιατρικά συγγράμματα, τόμος Β΄ (1996)

109. Brody J.: The New York Times, Αρωματοθεραπεία: δεν είναι λύση για όλα. Η Καθημερινή: 26-27 (2001)

110. Σαρτζετάκη Α.: Τα άνθη του καλού. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 25: 32-33 (2002)

111. Αγγελή Μ.: Ανθοθεραπεία. Τα λουλούδια που ανθίζουν στην ψυχή μας. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 5: 44-45 (2002)

112. http://www.guidedimageryinc.com/g_health.html

113. http://www.care.gr/enc/acupuncture/topic/?id=2

114. Εναλλακτική Ιατρική: Ιατρική του σήμερα 31:14-15

115. Βυθούλκας Γ.: Τι είναι η ομοιοπαθητική. Το Βήμα (2002)

116. Barnard C.: Ζήστε καλύτερα παρά την αρθρίτιδα και τους ρευματισμούς. σ. 137-158, Εκδ. Κουτσούμπος, Αθήνα

117. Βυθούλκας Γ.: Εναλλακτική Ιατρική, Τι είναι τα ομοιοπαθητικά φάρμακα. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 3: 40-41 (2002)

118. Βυθούλκας Γ.: Εναλλακτική Ιατρική, Ομοιοπαθητική: Η μεγάλη παρεξήγηση. Ε Ιατρικά Ελευθεροτυπία 1: 44-45 (2002)