Τόμος 20 (2002) – Τεύχος 3+3Σ – Άρθρο 7 – Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση – Volume 20 (2002) – Issue 3+3Σ – Article 7 – Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Πόνος και Τοξικομανιακή Εμπειρία κατά την Εφηβεία

Pain and Drug-Addiction Experience during Adolescence

Ατσαλάκη,Α. : Πόνος και Τοξικομανιακή Εμπειρία κατά την Εφηβεία, Επιθεώρηση Κλιν. Φαρμακολ. Φαρμακοκινητ. 20: 181-191 (2002)

Atsalaki,A. : Pain and Drug-Addiction Experience during Adolescence, Epitheorese Klin. Farmakol. Farmakokinet. 20: 181-191 (2002)

Ελληνικά – Greek

Άρθρο

Article

Η επιστήμη της Φαρμακολογίας ενεφανίσθη ως απάντηση του ανθρώπου στην εμπειρία της νόσου και του πόνου που τη συνοδεύει. Το γεγονός, όμως, ότι, στην περίπτωση της τοξικομανίας, άτομα χωρίς διαγνωσμένη παθολογία κάμνουν χρήση φαρμακευτικών ουσιών με εθιστικό τρόπο, χωρίς ιατρική ένδειξη, καθιστά ενδιαφέρουσα τη μελέτη της σχέσης μεταξύ πόνου και τοξικομανιακής εμπειρίας. Στο παρόν άρθρο η σχέση αυτή διερευνάται εκκινώντας από την αρχική διαπίστωση ότι στις περισσότερες γλώσσες με τη λέξη πόνος περιγράφεται τόσο μια αισθητηριακή κατάσταση, όσο και ένα ψυχικό βίωμα. Μολονότι οι δυο μορφές του πόνου παρουσιάζουν διαφορές, υπάρχει ωστόσο μεγάλη συγγένεια ανάμεσα στο σωματικό και στον ψυχικό πόνο, συγγένεια που αντανακλάται στη γλωσσική τους ταύτιση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει κάποια άτομα στο να καταφύγουν σε χημικά δραστικές ουσίες, που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του σωματικού πόνου, προκειμένου να θεραπεύσουν μια ψυχική οδύνη, μεταφέροντας την προβληματική τους στο πεδίο του σώματος, γιατί μια σωματική διαταραχή ομοιάζει πιο απτή και άρα ενδεχομένως ευκολότερα επιλύσιμη. Ο κίνδυνος, όμως, που ελλοχεύει σε μια τέτοια τεχνική αυτοθεραπείας είναι ότι το φάρμακο, από μέσο, μπορεί να μετατραπεί σε σκοπό και να αντικαταστήσει σημαντικές σχέσεις της ζωής του χρήστη, τις οποίες αρχικά είχε κληθεί να υποστηρίξει με την αναλγητική του δράση. Αυτός ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα έντονος κατά την περίοδο της εφηβείας, καθώς τότε σειρά από ρήξεις και ανακατατάξεις σε ψυχικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο καθιστούν τον έφηβο ιδιαίτερα ευάλωτο σε επώδυνα συναισθήματα. Στην ψυχιατρική ορολογία με το όνομα καταθλιπτική απειλή περιγράφεται μια ενδιάμεση κλινική κατηγορία μεταξύ αγχώδους νεύρωσης και κατάθλιψης, η οποία θυμίζει, φαινομενολογικά σε ό,τι αφορά την συμπτωματολογία της, την ανησυχία του βρέφους στη φάση του απογαλακτισμού, που σταδιακά δίδει τη θέση της στην παραίτηση. Καθώς κατά την αναπτυξιακή αυτή φάση το κεντρικό διακύβευμα είναι το δίλημμα μεταξύ εξάρτησης και ανεξαρτησίας έχει επιχειρηθεί η προσέγγιση της καταθλιπτικής απειλής κατά την εφηβεία υπό ένα ανάλογο πρίσμα και έχει διαπιστωθεί ότι συχνά η χρήση ψυχότροπων ουσιών σε αυτήν την ηλικία είναι συμπεριφορά που εκδηλώνεται προκειμένου να μη δοθεί οριστική λύση στο προαναφερθέν δίλημμα και να αποφευχθεί ο ψυχικός πόνος που μια τέτοια λύση θα συνεπάγετο, λόγω του αποχωρισμού από τα γονεϊκά πρόσωπα. Μέσω της τοξικοεξάρτησης, ο έφηβος διαιωνίζει και συγχρόνως διαρρηγνύει την εξάρτηση από τις γονεϊκές μορφές. Στο τέλος του άρθρου προτείνονται δύο μοντέλα για τη σύνδεση πόνου και τοξικομανίας, μοντέλα που έχουν προκύψει από την κλινική εμπειρία: στη μια περίπτωση το τοξικό έχει αναισθητική δράση, ενώ στην άλλη λειτουργεί αναζωογονητικά, αφυπνίζοντας έναν μουδιασμένο από τον πόνο ψυχισμό. Τονίζεται, επίσης, η σημασία της ψυχοθεραπείας στις περιπτώσεις της εφηβικής κατάθλιψης, με δεδομένη την περιορισμένη, ή και αμφίβολη, αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αντικαταθλιπτικής αγωγής σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.

The science of pharmacology appeared as the reaction of man to the experience of illness and pain.  Nevertheless, the fact that, in the case of drug-addiction, subjects without diagnosed pathol­ogy make use of pharmaceutical substances in an addictive manner without medical indication makes it interesting to examine the relationship between pain and drug-addiction. The present work’s starting-point, in order to investigate this relation, is the ob­servation that in most languages the word pain is used to describe a sensation as well as an affect. Although the two forms of pain are not identical, there are many affinities between physical and physical pain, affinities reflected on their lexical identity. This can lead some people to use chemi­cally drastic substances indicated for the relief of physical pain, in order to heal a painful psychical situation by transferring it to the field of the body. This can happen because a physical trouble seems more tangible and eventually easier to be treated. The danger involved in this kind of self-treatment is that the drug is liable to become an aim itself, al­though it was considered to be a medium at the beginning. It can, therefore, take the place of other important relations in the user’s life, which were supposed to be supported through its analgesic action. The danger is more eminent during adoles­cence, because at this period of life a number of ruptures and changes concerning the psychical world, the family life and the social status of the adolescent make him particularly prone to painful emotions. In the psychiatric terminology, the term depressive danger denotes an intermediate clinical category between anxiety disorder and depression, whose phenomenology, at a level of symptoms, reminds the anxious reactions of the baby at the time of weaning, which gradually give place to res­ignation. Taking into account that, during this devel­opmental phase, the central issue is that of depend­ency / independency, it has been tried to interpret the depressive danger during adolescence in the light of such a dilemma and it has been proved that very often the use of drugs at that age is a way to avoid to give a radical answer to this major question and spend the adolescent the pain caused by the detachment from parental figures. Through drug-addiction the adolescent perpetuates and at the same time puts an end to his dependence on par­ents. At the end of the article, two models are pro­posed accounting for the relation between pain and drug-addiction, both of them derived by clinical ex­perience: in one case the toxic substance has an anesthetic action, while in the other it reanimates a psychical world paralysed by pain. The importance of psychotherapy of adolescent depression is also pointed out, after taking into consideration the lim­ited, even uncertain success of drug anti-depressive therapy for the population of this age.