Τόμος 7 (1989) – Τεύχος 2 – Άρθρο 3 – Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση – Volume 7 (1989) – Issue 2 – Article 3 – Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

 

Τίτλος – Title
Κλινική φαρμακοκινητική των εναντιομε­ρών των φαρμάκων
Clinical pharmacokinetics of drug enan­tiomers
Συγγραφέας – Author Χ. Τ. ΠΛΕΣΣΑΣ, Σ. T. ΠΛΕΣΣΑΣ ΚΑΙ Α. ΜΠΕΝΑΚΗΣ

C. T. PLESSAS, S. T. PLESSAS AND A. BENAKIS

Παραπομπή – Citation ΦΑΡΜΑΚΟΝ-Τύπος: Επιθεώρηση Κλιν. Φαρμακολ. Φαρμακοκινητ.

7: 86-110 (1989)

PHARMAKON-Press: Epitheorese Klin. Farmakol. Farmakokinet.

7: 86-110 (1989)

Ημερομηνία Δημοσιευσης – Publication Date Απρίλιος 1989 – April 1989
Γλώσσα Πλήρους Κειμένου –
Full Text Language
Ελληνικά – Greek
Παραγγελία – Αγορά –
Order – Buy
Ηλεκτρονική Μορφή: pdf (15 €) –
Digital Type: pdf (15 €)
pharmakonpress[at]pharmakonpress[.]gr
Λέξεις κλειδιά – Keywords
Λοιποί Όροι – Other Terms Άρθρο
Article
Περίληψη – Summary Βιολογικά μακρομόρια, όπως υποδοχείς ένζυμα, μόριο-μεταφορείς κ.ά., έχουν τη διακριτική ικανότητα να ξεχωρίζουν τα ενα­ντιομερή βιοενεργών ουσιών, π.χ. νευρομεταβι­βαστών, ορμονών, φαρμάκων κ.ά. H ικανότητα αυτή διαφοροποίησης, βασιζόμενη στη στερεοχημική συμπληρωματικότητα κατανοείται εύκολα με την αρχή της αντίδρασης τριών σημείων. Τα εναντιομερή φαρμάκου εκδηλώνουν συχνά μεγά­λες διαφορές στις συγγένειες σύνδεσής τους με υποδοχέα ή μ’ ένζυμα, δηλαδή μπορεί να διαφέρουν στη φαρμακοκινητική και στο μεταβο­λισμό, με συνέπεια, σε χορήγηση ρακεμικού μίγματος, οι συγκεντρώσεις των εναντιομερών να διαφέρουν μεταξύ τους. Κατά την απορρόφηση των φαρμάκων δεν παρατηρείται στερεοεκλεκτι­κότητα, εκτός αν αυτή γίνεται με μηχανισμό ενεργής μεταφοράς (π.χ. μεθοτρεξάτη). Διαφορές λόγω στερεοεκλεκτικότητας μπορεί να παρατηρη­θούν είτε στην πρόσληψη των εναντιομερών από ιστούς (π.χ. στερεοεκλεκτική πρόσληψη από την καρδιά επίμυων της προπρανολόλης και εξωαγ­γειακή σύνδεσή της σε σκύλους), είτε στη σύνδεση με πρωτεϊνες πλάσματος. Η θέση διαζε­πάμης (ΙΙ) του μορίου της αλβουμίνης ορού ανθρώπου εκδηλώνει υψηλή στερεοεκλεκτικότητα για σύνδεση μ’ εναντιομερή (π.χ. θρυπτοφάνης, ημιηλεκτρικής οξαζεπάμης, 3-μεθυλ-διαζεπάμης). Στερεοεκλεκτικότητα εκδηλώνεται και για τη σύν­δεση της α1-όξινης γλυκοπρωτεϊνης με βασικά φάρμακα, όπως π.χ. με προπρανολόλη και δισο­πυραμίδη. H στερεοεκλεκτικότητα στο μεταβολι­σμό μπορεί ν αναφέρεται. (α) σε στερεοεκλεκτι­κότητα υποστρώματος (μόνο το ένα εναντιομερές βιομετατρέπεται από το ένζυμο, περίπτωση π.χ. βαρφαρίνης, φαινπροκσυμόνης μεφαινυτοϊνης, 3ΡΡΡ), (β) σε στερεοεκλεκτικότητα προϊόντος (διαφοροποίηση στο σχηματισμό των εναντιομε­ρών μεταβολιτών από υπόστρωμα χωρίς κέντρο ασυμμετρίας, περίπτωση π.χ. διφαινυλυδοντοϊνης και 4-τολοϋλ-αιθυλ-σουλφιδίου), (γ) συνδυασμέ­νη στερεοεκλεκτικότητα υποστρώματος-προϊόντος (διαφορικός σχηματισμός ενός από τα πιθανά διαστερεοϊσομερή, περίπτωση π.χ. νικοτίνης), και (δ) σ’ ενζυμστική αναστροφή χωροδιάταξης μόνο του ενός εναντιομερούς προς το άλλο (περίπτωση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων παραγώγων του 2-αρυλ-προπιονικού οξέος). Για ορισμένα φάρμακα (π.χ. βεραπαμίλη, προπρανο­λόλη, μετοπρολόλη) έχει διαπιστωθεί στερεοεκλε­κτικότητα στο μεταβολισμό πρώτης διόδου. H στερεοεκλεκτικότητα στο μεταβολισμό φαρμάκου μπορεί να επηρεαστεί από ενζυματική επαγωγή ή αναστολή προκαλούμενη από τη χορήγηση ορι­σμένων ουσιών. H χορήγηση φαρμάκου υπό ρακεμική μορφή μπορεί να οδηγήσει σε αλληλε­πίδραση εναντιομερούς-εναντιομερούς (περίπτω­ση αμφεταμίνης, π-χλωρο-αμφεταμίνης νικοτί­νης μεθαδόνης 3ΡΡΡ, μεθορφάνης προποξυ­φαίνης προπρανολόλης και ιβοπρουφαίνης). Αλ­ληλεπίδραση έχει αναφερθεί και κατά τη συγχο­ρήγηση εναντιομερών βαρφαρίνης (ρακεμική) με διάφορα άλλα φάρμακα, όπως φαινυλβουταζόνη, σουλφινπυροζόνη, μετρονιδαζάλη, κο-τριμοξαζό­λη, κλοφιβράτη, δισουλφιράμη, κιναλβαρβιτάλη, τιενιλικό οξύ και σιμετιδίνη. H αλληλεπίδραση βαρφαρίνης μ’ άλλα φάρμακα έχει κλινική σημα­σία στην περίπτωση που η συγχορήγηση γίνεται μετά τη ρύθμιση της δοσολογίας της βαρφαρίνης γιατί ενισχύεται η υποπροθρομβιναιμική της δρά­ση και μπορεί να καταλήξει σ’ αιμορραγικά φαινόμενα. Σημαντικό ρόλο στο στερεοεκλεκτικό μεταβολισμό ορισμένων φαρμάκων παίζουν γενε­τικοί παράγοντες, μ’ αποτέλεσμα,ορισμένα άτομα να είναι βραδείς και άλλα ταχείς μεταβολιστές τους. Τέτοια φάρμακα είναι η δεβριζοκίνη, η μετοπρολόλη, η μπουφουραλόλη και η μεφαενυ­τοϊνη, των οποίων ο μεταβολισμός ελέγχεται από τον πολυμορφισμό δεβριζοχίνης/σπαρτεϊνης.

Biological macromolecules, such as receptors, enzymes, carrier molecules, etc., possess a discriminatory capacity which allows them to differentiate between the enantiomers of bioactive agents (e.g. neuro­transmitters, hormones, drugs, etc.). This sele­ctive differentiation, based on a stereochemical complementariΣy, is easily understood accor­ding to the three-point interaction concept (fig. 1). Drug enantiomers often exhibit greatly distinct affinities at binding sites (i.e. the receptor site on the receptor molecule, or the active site on the enzyme). As a consequence, enantiomers may differ in their pharmacokine­tics and metabolism; therefore, after admini­stration of a racemic drug, concentration differences of the enantiomers may be measu­red. Drug absorption may exhibit stereoselectivi­ty in the case of enantiomers which are actively transported across the intestinal mucosa (e.g. methotrexate) (12). Drug enantiomers may differ either in tissue up take (e.g. stereoselective uptake by the heart of the rats of ·S(-)­propranolol and extravascular binding of S(­propranolol in the dog) (13, 14) or in plasma protein binding. The diazepam site (II) of human serum albumin exhibits a high stereoselectivity in binding to drug enantiomers (15, 21), such as tryptophan (17), oxazepam hemisuccinate (18), 3-methyldiazeρam (20). Stereoselective is also the binding of basic drugs to α1-acid glycoprotein (15, 21); this is the case e.g. of propranolol (22, 23) and disopyramide (24). The stereoselective biotransformations of drugs may be classified as (a) substrate stereoselecti­vity (only one enantiomer is converted by the enzyme) (fig. 3). shown e.g. for warfarin, phenprocoumon (34) (fig. 4), mephenytoin (35, 36) (fig. 5) and 3ΡΡΡ (33); (b) product stereo-selectivity (i.e. differential formation of two enantiomeric metabolites from a single pro-chiral substrate) noticed e.g. for diphenylhydantoin (fig. 6) (37) and 4-tοlyl ethyl sulfide (fig. 2) (29, 30); (c) substrate-product stereoselecti­vity (i.e. differential formation of one of the possible diastereomeric metabolites) (fig. 7) demonstrated e.g. for nicotine (fig. 8 and 9) (30); and (d) enzymatic inversion of the confi­guration of only one of the enantiomers to the other isomer (fig. 10), as in the case of non-steroidal anti-inflammatory drugs derivatives of 2-arylρrορionic acid (40-43). Significant stereo-selective first-pass metabolism has been de­monstrated e.g. for verapamil (44-49), propra­nolol (fig. 11) (50, 51) and metoprolol, resulting in differences in systemic availability for enan­tiomeric pairs of high extraction ratio drugs. Stereoselectivity in drug metabolism may be influenced by enzyme induction or inhibition (26-28); this is the case e.g. of the in vitro glucuronidation of oxazepam enantiomers mar­kedly influenced by a variety of inducers. The racemic drug administration may leadto enan­tiomer-enantiomer interactions noticed e.g. for amphetamine (57), p-chloroamphetamine (58), nicotine (59), methadone (60), 3ΡΡΡ (26, 33), methorphan (61), propoxyphene (62), propra­nolol (63), and ibuprofen (64); one enantiomer may compete with the other for binding at plasma protein binding sites, the enzyme active sites, or at receptor sites. Enantiomer-drug interactions may also occur stereoselectivity; such interactions are demonstrated between warfarin enantiomers and a number of drugs including phenylbutazone (fig. 12) (65-68), sulphinpyrazone (69), metronidazole (70), co­trimoxazole (71), clofibrate (72), disulfiram (73), quinalbarbitone (74), tienilic acid (75) and cimetidine (76); leadint to augmentation of the hypoprothrombinaemic response, through ste­reoselective inhibition of the S(-)-warfarin me­tabolism, associated with concurrent stereose­lective displacement of this enantiomer from plasma protein binding sites. All these inter­actions do not have significant clinical con­sequences when patients begin treatment with both drugs, but the dose of warfarin must be lower than in the absence of the second drug. Problems arise when the second drug is added in patients who are already under treatment of warfarin, as this may lead to haemorrhagic episodes. Genetic factors may play an impor­tant role in stereoselective metabolism of certain drugs, such as debrisoquine (78, 79), metoprolol (fig. 13) (54, 80), bufaralol (fig. 14 and 15) (81), mephenytoin (82-85) and propa­fenone (81), and human populations exhibit bimodal polymorphism (i.e. some subjects are poor metabolisers and some other extensive metabolisers), controlled by the debrisoquine/ sparteine.

Αναφορές – References
  1. Ariens, E.J.: Stereoselectivity, a natural aspect of molecular biology: Α blind spot in clinical pharmacology and pharmacokirietics. Eur. J. Drug Metab. Pharmacokinet. 13: 307 (1988)
  2. Ariens, E.J.: Stereochemistry, a basis for sophisticated nonsense in pharmacokinetics and clinical pharmaco­logy. J. Clin. Pharmacol. 26: 663 (1984)
  3. Lam, Y.W.F.: Stereoselectivity: an issue of significant importance in clinical pharmacology. Pharmacotherapy 8: 147 (1988)
  4. Plesses, C.Τ., Plessas, S.T., Benakis, Α.: Stereochemistry of drugs and bioactive agents. Klin. Farmakol. Farmakokinet. 7: 15 (1989)
  5. Plessas, C.T., Plessas, S.T., Benakis, Α.: Drug stereo-chemistry and stereoselectivity: Implications in clinical pharmacology. Kiln. Farmakal. Farmakokinet. int. Ed 2: 67 (1988)

Online ISSN 1011-6575

Άρθρα Δημοσιευμένα σε αυτό το Περιοδικό Καταχωρούνται στα:

Chemical Abstracts

Elsevier’s Bibliographic Databases: Scopus, EMBASE, EMBiology, Elsevier BIOBASE
SCImago Journal and Country Rank Factor

Articles published in this Journal are Indexed or Abstracted in:
• Chemical Abstracts
• Elsevier’s Bibliographic Databases: Scopus, EMBASE, EMBiology, Elsevier BIOBASE
SCImago Journal and Country Rank Factor

Τι είναι η Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση-Οδηγίες προς τους Συγγραφείς 
What is Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition-Instrunctions to Authors

Άρθρα Δημοσιευμένα στην Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση
Articles Published in Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Συντακτικη Επιτροπή-Editorial Board

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ 1989 – ANNUAL SUBSCRIPTION 1989
Γλώσσα Πλήρους Κειμένου – 
Full Text Language
Ελληνικά – Greek
Παραγγελία – Αγορά –
Order – Buy
Ηλεκτρονική Μορφή: pdf (70 €) –
Digital Type: pdf (70 €)pharmakonpress[at]pharmakonpress[.]gr
Έντυπη Μορφή (70 € + έξοδα αποστολής)
Printed Type (70 € + shipping)pharmakonpress[at]pharmakonpress[.]gr

 

 

Προσθέστε στους σελιδοδείκτες το μόνιμο σύνδεσμο.

Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.