Τόμος 20 (2002) – Τεύχος 3+3Σ – Άρθρο 4 – Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση – Volume 20 (2002) – Issue 3+3Σ – Article 4 – Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Τίτλος – Title

Εισαγωγή στην Προβληματική της Τοξικομανίας: Ανθρωπολογικές, Κοινωνιολογικές, Επιστημολογικές και Ψυχοδυναμικές Πλευρές

Introduction to the Problem of Drug-Addiction: Anthropological, Socio­logical, Epis­temological and Psycho­dynamic Aspects

Συγγραφέας – Author

Παραπομπή – Citation

Ατσαλάκη,Α. : Εισαγωγή στην Προβληματική της Τοξικομανίας: Ανθρωπολογικές, Κοινωνιολογικές, Επιστημολογικές και Ψυχοδυναμικές Πλευρές, Επιθεώρηση Κλιν. Φαρμακολ. Φαρμακοκινητ. 20: 149-159 (2002)

Atsalaki,A. : Introduction to the Problem of Drug-Addiction: Anthropological, Socio­logical, Epis­temological and Psycho­dynamic Aspects, Epitheorese Klin. Farmakol. Farmakokinet. 20: 149-159 (2002)

Ημερομηνία Δημοσιευσης – Publication Date

Γλώσσα Πλήρους Κειμένου –
Full Text Language

Ελληνικά – Greek

Παραγγελία – Αγορά –
Order – Buy

Ηλεκτρονική Μορφή: pdf (15 €) –
Digital Type: pdf (15 €)
pharmakonpress[at]pharmakonpress[.]gr

Λέξεις κλειδιά – Keywords

Τοξικομανία, ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, επιστημολογία, ψυχοδυναμική

Λοιποί Όροι – Other Terms

Άρθρο

Article

Περίληψη – Summary

Ήδη από τα προϊστορικά χρόνια διαπιστώνεται χρήση ψυχότροπων τοξικών ουσιών στις ανθρώπινες κοινωνίες. Η χρήση αυτή ενετάσσετο κάθε φορά στο πολιτισμικό πλαίσιο που την επέβαλλε ή την επέτρεπε, και ως εκ τούτου τη νοηματοδοτούσε. Ωστόσο, στο πέρασμα από τις προβιομηχανικές στις βιομηχανικές κοινωνίες της νεωτερικότητας σημειώνεται αλλαγή στο ρόλο των ψυχότροπων ουσιών στο κοινωνικό γίγνεσθαι, αλλαγή που έχει συνέπειες τόσο στον τρόπο χρήσης τους, όσο και στο συμβολικό τους χαρακτήρα. Με τη συγκρότηση της Ιατρικής ως σύγχρονης επιστήμης, συνεπικουρούμενης από τη Χημεία, αποκωδικοποιείται η δράση των τοξικών ουσιών στον ανθρώπινο οργανισμό και παρασκευάζεται μεγάλος αριθμός νέων, εργαστηριακά συντεθειμένων και όχι άμέσα ευρισκόμενων στη φύση φαρμακευτικών ουσιών, ορισμένες από τις οποίες έχουν ψυχότροπη δράση. Οι τελευταίες, αρχικά αξιοποιούμενες για θεραπευτικούς σκοπούς, ενίοτε εκτρέπονται από την προβλεπόμενη χρήση τους και καταναλώνονται εθιστικά, συνδυαζόμενες και με άλλες ουσίες, φυτικές, που έχουν, όμως, χάσει την παλαιά τους σήμανση στα πλαίσια των παραδόσεων όπου εγγραφόταν η χρήση τους. Έτσι ανοίγει ο δρόμος για το εμπόριο των ναρκωτικών και για την ανάδυση του φαινομένου της τοξικομανίας σε μαζική κλίμακα. Στην προσέγγιση της προβληματικής της τοξικομανίας είναι αναγκαίο να ληφθεί υπ’ όψη ο εγγενώς αμφίσημος χαρακτήρας της έννοιας του φαρμάκου, που δηλώνει συγχρόνως το ίαμα και το δηλητήριο, καθώς και η αδυναμία ικανοποιητικής διάκρισης μεταξύ φαρμάκου και ναρκωτικού και επαρκούς ορισμού του δεύτερου με βάση σταθερά τοξικολογικά ή νομικά κριτήρια. Προκειμένου να γίνει κατανοητή η τοξικοεξάρτηση, είναι ασφαλέστερο να στραφεί κανείς όχι στην ουσία χρήσης αλλά στον άλλο πόλο της σχέσης, το υποκείμενο που εγκαθιστά μια εξαρτητική σχέση με τοξική ουσία. Η μελέτη της τοξικομανίας ως συμπεριφοράς εξάρτησης καταδεικνύει ότι οι ρίζες του φαινομένου δεν εντοπίζονται στο σωματικό εθισμό, αλλά στην ψυχική προσκόλληση του χρήστη στην ουσία χρήσης, που αντιπροσωπεύει γι’ αυτόν κάτι περισσότερο από ένα δραστικό χημικό παράγοντα. Η φαντασιακή υπερεπένδυση της τοξικής ουσίας είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέλιξη ενός περιστασιακού χρήστη σε τοξικομανή. Αυτή, όμως, η επένδυση της τοξικής ουσίας σε φαντασιακό επίπεδο με υπερφυσικές ιδιότητες, μαγικές ή καταστροφικές, δεν μπορεί να περιγραφεί γενικευτικά για όλους τους τοξικομανείς. Μολονότι κάποιες παράμετροι, όπως η έλξη του απαγορευμένου ή ο φόβος και η σαγήνη που νιώθει κανείς όταν εκτίθεται σε κίνδυνο, εμπλέκονται στις περισσότερες περιπτώσεις τοξικομανιακής συμπεριφοράς, ο τρόπος που κάθε χρήστης θα επενδύσει φαντασιακά την τοξική ουσία και συνεπακόλουθα θα σχετισθεί με αυτήν δεν μπορεί να ερμηνευθεί παρά μόνο υπό το πρίσμα της προσωπικής του ιστορίας, γεγονός που επιβάλλει την ψυχοδυναμική προσέγγιση και την εξατομικευμένη αντιμε-τώπιση των τοξικομανών.

Human societies have been using psy­chotropic drugs since the prehistoric times. This use was each time introduced in the cultural context, which imposed or permitted, and therefore fixed, the meaning of the act. However, the passage from preindustrial to industrial societies is marked by a change to the role of psychotropic drugs in the social real­ity, change which both influenced the ways of use and the symbolic character of these substances. The establishment of medicine as a modern sci­ence, largely implemended on the ground of chem­istry, brought about the decoding of the action of toxic substances on human organism, together with the production of an important number of new phar­maceutical substances fabricated in the laboratories and not derived directly by nature, some of whom having a psychotropic action. These last sub­stances, used at a first time for therapeutic pur­poses, were sometimes deviated and consumed in an addictive manner together with other, natural substances, which had therefore lost their old mean­ing in the context of the traditions where they were included. This opened the way to the drug market and the emergence of the phenomenon of drug-addiction in a massive climax. When dealing with drug-addiction it is necessary to take into account the inherent ambiguity of the notion of drug, which can be a healing substance or a poison, as long as the lack of a satisfactory definition of it according to toxicological or juridical criteria. When trying to in­vestigate the dynamics of toxic-dependency it is preferable to turn to the other pole of the relation, not to the drug substance itself but to the person who gets involved with it. The study of drug-addic­tion in the general context of addictive behaviour reveals that the roots of the phenomenon are not to be found in the physical habituation, but in the psy­chical attachment of the user to the substance, which means for him much more than a drastic chemical factor. The imaginary hypercathexis of the toxic substance is the indispensable condition for the evolution of a drug-user to a drug-dependent person.  However, the fact that the users attribute to the toxic substances miraculous or disastrous imagi­nary qualities can not lead to generalisations valu­able for all drug-dependent persons.  Although some parameters, like the attraction of the forbidden or the feeling of both fear and excitement in front of the danger, are to be taken into consideration in almost every case of addictive behaviour, the way each user projects imaginary qualities to a toxic sub­stance and develop an addictive relationship with it can only be interpreted in the light of his personal history. This pleads for the psychodynamic and individualised psychotherapeutic approach of the drug-dependent persons.

Αναφορές – References