Τόμος 30 (2012) – Τεύχος 3 – Άρθρο 1 – Επιθεώρηση Κλινικής Φαρμακολογίας και Φαρμακοκινητικής-Ελληνική Έκδοση – Volume 30 (2012) – Issue 3 – Article 1 – Epitheorese Klinikes Farmakologias και Farmakokinetikes-Greek Edition

Πολυακόρεστα Λιπαρά Οξέα και Εικοσανοειδή
Polyunsaturated Fatty Acids and Eicosanoids

Διομήδους Μ., Ελένη Πλέσσα Ε.: Πολυακόρεστα Λιπαρά Οξέα και Εικοσανοειδή, Επιθεώρηση Κλιν. Φαρμακολ. Φαρμακοκινητ. 30: 159-168 (2012)
Diomidous M., Plessa H.: Polyunsaturated Fatty Acids and Eicosanoids, Epitheorese Klin. Farmakol. Farmakokinet. 30: 159-168 (2012)

Ελληνικά – Greek

άρθρο, λινολεϊκό οξύ , α-λινολενικό οξύ, δίαιτα, ουσιώδη λιπαρά οξέα (EFA), αραχιδονικό οξύ (ΑΑ), εικοσιπενταενοϊκό οξύ (ΕΡΑ) , εικοσιδυοεξανοϊκό οξύ (DHA), σύνθεση προσταγλενδινών (PGs), ένζυμο κυκλοοξυγενάση (COX), βιοσύνθεση της θρομβοξάνης A₂ (TxA₂), προστακυκλίνης I₂ (PGI₂), προσταγλανδίνη D₂, E₂, F_2α (PGD₂, PGE₂, PGF_2α), ρύθμιση ομοιοστατικών λειτουργιών του οργανισμού,ενδιάμεσο γονίδιο, πρωτεΐνη 71-kDa, φλεγμονώδη ερεθίσματα, απελευθέρωση προστακυκλίνης, γένεση όγκων, πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, έλαια ιχθύων, έλαια φυκών, έλαια λιναρόσπορων
article, Linoleic acid, α-linolenic acid, diet,essential fatty acids (EFA), arachidonic acid (AA), pentaene, eicosapentaenoic acid (EPA), hexaene,docosahexaenoic acid (DHA), synthesis of prostaglandins (PGs), cyclooxygenase (COX) enzyme, prostaglandin endoperoxide synthase (PGHs), prostaglandin G/H synthase, COX-1 , COX-2, PGH₂, biosynthesis of thromboxane A2 (TxA2), prostacyclin (PGI₂), PGD₂, PGE₂, PGF_2α, regulation of homeostatic functions, intermediate response gene, 71-kDa protein, inflammatory stimuli, PG release, tumorigenesis, sources of ω-3 fatty acids, fish oils, algal oil, squid oil, flaxseed oil

Τα οξέα λινολεϊκό και α-λινολενικό, που είναι φυτικά υλικά της δίαιτας, είναι πρόδρομες ουσίες δυο οικογενειών με αντίθετες δράσεις που αναφέρονται σαν ουσιώδη λιπαρά οξέα (EFA), του αραχιδονικού οξέος (ΑΑ), του εικοσιπενταενοϊκού οξέος (ΕΡΑ) και του εικοσιδυοεξανοϊκού οξέος (DHA). Ο ρόλος των EFA είναι ζωτικής σημασίας για τη μετατροπή τους σε ΑΑ, τη σύνθεση προσταγλενδινών (PGs) με τη δράση του ενζύμου κυκλοοξυγενάση (COX), γεγονός που επηρεάζει πολλές φυσολογικές μεταβολικές διεργασίες. Του ενζύμου COX έχουν ταυτοποιηθεί δυο ισόμορφα, το COX-1 και το COX-2 που σχηματίζουν την PGH₂, μια πρόδρομη ουσία για τη βιοσύνθεση της θρομβοξάνης A₂ (TxA₂), της προστακυκλίνης I₂ (PGI₂), και των προσταγλανδινών D₂, E₂, F_2α (PGD₂, PGE₂, PGF_2α). Το ένζυμο COX-1 εκφράζεται οργανικά στα περισσότερα κύτταρα και στους ιστούς, έκφραση που παραμένει σταθερή, είτε υπό φυσιολογικές, είτε υπό παθολογικές συνθήκες που ελέγχουν τη σύνθεση εκείνων των προσταγλαδινών που συμμετέχουν στη ρύθμιση ομοιοστατικών λειτουργιών του οργανισμού. Αντίθετα, το COX-2 είναι ένα ενδιάμεσο γονίδιο που κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη 71-kDa. Το COX-2 φυσιολογικά απουσιάζει από τα περισσότερα κύτταρα, αλλά σε ορισμένα κύτταρα επάγει φλεγμονώδη ερεθίσματα, με αποτέλεσμα την αυξημένη απελευθέρωση προστακυκλίνης. Οι προσταγλανδίνες που σχηματίζονται από το COX-2 κυρίως λειτουργούν ως ενδιάμεσοι παράγοντες πόνου και φλεγμονής, αλλά ασκούν και πολλαπλές δράσεις που ευνοούν τη γένεση όγκων. Συνήθεις πηγές ω-3 λιπαρών οξέων θεωρούνται τα έλαια ιχθύων, φυκών, καλαμαριών και ορισμένων φυτών, όπως λιναρόσπορων.

Linoleic and α-linolenic acids, obtained from plant material in the diet, are the precursors in tissues of two families with opposing effects which are referred to as essential fatty acids (EFA): arachidonic acid (AA) and pentaene (eicosapentaenoic acid: EPA) and hexaene (docosahexaenoic acid: DHA) acids. The role of EFA is crucial, without a source of AA or compounds which can be converted into AA, synthesis of prostaglandins (PGs) by a cyclooxygenase (COX) enzyme would be com-promised, and this would seriously affect many normal metabolic processes. COX, also known as prostaglandin endoperoxide synthase (PGHs) or as prostaglandin G/H synthase, is a key membrane bound enzyme responsible for the oxidation of AA to PGs. Two COX isoforms have been identified, COX-1 and COX-2 that form PGH₂, a common precursor for the biosynthesis of thromboxane A2 (TxA2), prostacyclin (PGI₂) and PGs (PGD₂, PGE₂, PGF_2α. COX-1 enzyme is expressed constitutively in most cells and tissues. Its expression remains constant under either physiological or pathological conditions controlling synthesis of those PGs primarily involved in the regulation of homeostatic functions. In contrast, COX-2 is an intermediate response gene that encodes a 71-kDa protein. COX-2 is normally absent from most cells but highly inducible in certain cells in response to inflammatory stimuli resulting in enhanced PG release. PGs formed by COX-2 primarily mediate pain and inflammation but have multiple effects that can favour tumorigenesis. Common sources of ω-3 fatty acids include fish oils, algal oil squid oil and some plant oils, such as flaxseed oil.